1. Tổng Quan
Trong lĩnh vực kinh doanh, thuế là yếu tố không thể thiếu ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận, chi phí và hoạt động của doanh nghiệp. Để đảm bảo tuân thủ pháp luật và tối ưu hóa lợi ích tài chính, doanh nghiệp cần nắm vững các thuật ngữ thuế liên quan. Việc hiểu rõ các khái niệm này giúp doanh nghiệp kê khai chính xác, tránh rủi ro pháp lý và xây dựng kế hoạch tài chính hiệu quả.
2. Các Thuật Ngữ Kinh Doanh Cơ Bản Trong Thuế
2.1. Doanh thu chịu thuế (Taxable Revenue)
Là khoản doanh thu mà cơ quan thuế sử dụng để tính thuế. Không phải toàn bộ doanh thu đều chịu thuế – một số khoản có thể được miễn hoặc không tính vào căn cứ tính thuế.
👉 Ví dụ: Doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ trong nước thường là doanh thu chịu thuế.
2.2. Thu nhập chịu thuế (Taxable Income)
Là phần thu nhập còn lại sau khi đã trừ các khoản chi phí được trừ, khấu hao và các khoản miễn giảm. Đây là cơ sở để tính thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN).
👉 Ví dụ: Một doanh nghiệp có doanh thu 10 tỷ VNĐ, chi phí hợp lý là 7 tỷ → Thu nhập chịu thuế là 3 tỷ.
2.3. Chi phí hợp lý, hợp lệ (Deductible Expenses)
Là các khoản chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế. Để được công nhận là hợp lý, chi phí phải đáp ứng các điều kiện như: liên quan đến hoạt động kinh doanh, có hóa đơn chứng từ đầy đủ, thanh toán không dùng tiền mặt (nếu trên mức quy định).
👉 Ví dụ: Tiền lương, chi phí điện nước, thuê văn phòng, khấu hao tài sản cố định…
2.4. Khấu trừ thuế (Tax Credit / Deduction)
Là việc trừ đi một phần thuế đầu vào đã nộp khi tính số thuế đầu ra phải nộp. Áp dụng chủ yếu trong thuế giá trị gia tăng (GTGT/VAT).
👉 Ví dụ: Doanh nghiệp mua hàng hóa có VAT 10 triệu → được khấu trừ 10 triệu thuế đầu vào khi tính thuế GTGT đầu ra.
2.5. Mức thuế suất (Tax Rate)
Là tỷ lệ phần trăm áp dụng để tính thuế phải nộp trên doanh thu hoặc thu nhập chịu thuế.
-
Thuế GTGT: 0%, 5%, 10%
-
Thuế TNDN: 20% (mức phổ thông)
-
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN): lũy tiến từng phần từ 5% đến 35%
2.6. Hoá đơn tài chính (Tax Invoice)
Là chứng từ ghi nhận việc mua bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ. Là cơ sở để doanh nghiệp kê khai thuế GTGT, TNDN và các loại thuế khác.
👉 Lưu ý: Kể từ năm 2022, phần lớn doanh nghiệp tại Việt Nam đã chuyển sang hóa đơn điện tử.
2.7. Kê khai thuế (Tax Declaration)
Là hoạt động định kỳ của doanh nghiệp để báo cáo các khoản thuế phải nộp với cơ quan thuế. Có thể thực hiện hàng tháng, hàng quý, hàng năm tùy loại thuế.
👉 Ví dụ: Kê khai thuế GTGT hàng quý, thuế TNDN tạm tính hàng quý, quyết toán cuối năm.
2.8. Quyết toán thuế (Tax Finalization)
Là việc xác định chính xác số thuế phải nộp trong cả năm tài chính, điều chỉnh với số đã tạm nộp. Thực hiện vào cuối năm tài chính hoặc khi chấm dứt hoạt động kinh doanh.
2.9. Truy thu thuế (Tax Assessment)
Là khoản thuế bị cơ quan thuế yêu cầu nộp thêm do phát hiện sai sót hoặc khai thiếu. Có thể kèm theo phạt chậm nộp và phạt vi phạm hành chính.
2.10. Ưu đãi thuế (Tax Incentives)
Là các chính sách giảm thuế hoặc miễn thuế nhằm khuyến khích đầu tư vào các ngành hoặc vùng kinh tế đặc biệt. Có thể áp dụng dưới hình thức giảm thuế suất, miễn thuế có thời hạn, miễn tiền thuê đất…
👉 Ví dụ: Doanh nghiệp công nghệ cao tại Khu công nghệ cao TP.HCM có thể được miễn thuế TNDN 4 năm, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo.
3. Tại Sao Cần Hiểu Rõ Thuật Ngữ Thuế Trong Kinh Doanh?
-
Tránh rủi ro pháp lý: Kê khai sai có thể bị truy thu, phạt tiền hoặc thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự.
-
Quản lý tài chính chính xác: Biết các khoản nào được trừ, được ưu đãi để tính đúng lợi nhuận.
-
Lập kế hoạch kinh doanh hiệu quả: Dự báo được số thuế phải nộp, từ đó tối ưu dòng tiền và cơ cấu chi phí.
-
Giao tiếp hiệu quả với kế toán – cơ quan thuế: Hiểu đúng thuật ngữ giúp truyền đạt chính xác yêu cầu và xử lý tình huống nhanh chóng.
4. Kết Luận
Thuế là phần không thể thiếu trong quản trị kinh doanh hiện đại. Việc nắm rõ các thuật ngữ kinh doanh trong thuế không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn nâng cao năng lực quản lý tài chính. Các thuật ngữ như doanh thu chịu thuế, thu nhập chịu thuế, chi phí hợp lý, khấu trừ thuế, ưu đãi thuế… là những khái niệm căn bản nhưng cực kỳ quan trọng, cần được hiểu và áp dụng chính xác.
