1. Relay Nhiệt là gì?
Relay nhiệt là một thiết bị bảo vệ quá tải trong các hệ thống điện, đặc biệt là bảo vệ động cơ điện khỏi nguy cơ bị cháy do dòng điện quá tải kéo dài. Nó hoạt động dựa trên sự giãn nở nhiệt của các thanh lưỡng kim khi nhiệt độ tăng lên do dòng điện lớn chạy qua.
2. Cấu tạo của Relay Nhiệt
Relay nhiệt gồm 3 bộ phận chính:
🔹 Thanh lưỡng kim (Bimetal Strip)
- Là bộ phận quan trọng nhất, gồm hai kim loại có hệ số giãn nở nhiệt khác nhau gắn chặt với nhau.
- Khi dòng điện tăng cao, thanh lưỡng kim bị uốn cong do sự giãn nở không đồng đều của hai lớp kim loại.
🔹 Hệ thống tiếp điểm
- Tiếp điểm thường đóng (NC – Normally Closed): Ngắt mạch khi relay nhiệt tác động.
- Tiếp điểm thường mở (NO – Normally Open): Đóng mạch để báo hiệu hoặc kích hoạt hệ thống bảo vệ.
🔹 Núm chỉnh dòng điện
- Dùng để điều chỉnh mức dòng điện mà relay nhiệt sẽ tác động, giúp phù hợp với từng loại động cơ.
3. Nguyên lý hoạt động của Relay Nhiệt
- Khi dòng điện bình thường, relay nhiệt không tác động.
- Nếu dòng điện vượt quá mức cài đặt, thanh lưỡng kim bị uốn cong dần theo thời gian.
- Khi đạt đến mức giới hạn, thanh lưỡng kim đẩy tiếp điểm ngắt mạch, làm động cơ dừng hoạt động.
- Sau khi động cơ nguội và relay nhiệt hồi phục, nó có thể được reset thủ công hoặc tự động.
👉 Chức năng chính: Bảo vệ động cơ khỏi quá tải nhưng không bảo vệ chống ngắn mạch.
4. Phân loại Relay Nhiệt
🔹 Theo cách thức hoạt động
- Relay nhiệt loại cơ học: Dùng thanh lưỡng kim, phổ biến trong công nghiệp.
- Relay nhiệt điện tử: Sử dụng cảm biến nhiệt và vi mạch, có độ chính xác cao hơn.
🔹 Theo phương thức reset
- Tự động reset: Tự hồi phục sau khi nhiệt độ giảm.
- Thủ công reset: Phải nhấn nút reset để hoạt động lại.
5. So sánh Relay Nhiệt của các hãng sản xuất
| Hãng | Ưu điểm | Nhược điểm | Ứng dụng phổ biến |
|---|---|---|---|
| Schneider Electric | Độ bền cao, chính xác, phổ biến trong công nghiệp | Giá thành cao hơn các hãng khác | Bảo vệ động cơ trong hệ thống tự động hóa, công nghiệp nặng |
| Siemens | Hoạt động ổn định, tích hợp tốt với contactor Siemens | Kích thước hơi lớn so với một số loại relay khác | Hệ thống điện công nghiệp và tự động hóa |
| Mitsubishi | Độ tin cậy cao, dễ sử dụng, phù hợp với thị trường châu Á | Phạm vi điều chỉnh dòng nhỏ hơn một số hãng khác | Nhà máy sản xuất, hệ thống HVAC |
| LS (LG Industrial Systems) | Giá thành hợp lý, phù hợp cho thị trường phổ thông | Tuổi thọ thấp hơn so với các thương hiệu cao cấp | Ứng dụng trong hệ thống điện công nghiệp và dân dụng |
| ABB | Chất lượng châu Âu, tích hợp tốt với hệ thống tự động hóa | Giá thành cao | Nhà máy sản xuất lớn, hệ thống điện lưới |
📌 Lưu ý khi chọn relay nhiệt:
- Chọn đúng dải dòng điện phù hợp với động cơ.
- Xác định điều kiện môi trường làm việc (nhiệt độ, độ ẩm).
- Kiểm tra khả năng kết hợp với contactor của hệ thống.
6. Kết luận
Relay nhiệt là thiết bị quan trọng giúp bảo vệ động cơ khỏi tình trạng quá tải. Việc lựa chọn relay nhiệt phù hợp với nhu cầu sử dụng sẽ giúp nâng cao tuổi thọ động cơ và đảm bảo an toàn cho hệ thống điện.
